Geen onderwerp waar je na een lange werkdag eens lekker induikt, maar wel belangrijk om er nu en dan bij stil te staan. De dood laat zich immers niet kisten. En is het dan zo ver, dan kun je maar beter vertrekken op de manier die bij jou past. Van top tot teen in je mooiste kloffie of juist helemaal onbedekt. Want ook dát kan.
Naakt gecremeerd worden: die wens eindigde op nummer vijf in een onderzoek naar uitvaartwensen onder 100.000 Britten in 2017. Ook de Nederlandse Joop Bakker weet het zeker: aan zijn lijf geen textiel als het zover is. “Dat voelt voor mij vanzelfsprekend”, verklaart hij zijn keuze aan de telefoon. “Ik ben al mijn hele leven naturist. Waarom zou dat bij mijn afscheid anders moeten zijn?”
Het mooie is: het hóeft ook helemaal niet anders. De wetten rondom overlijden zeggen niets over je kledingkeuze op het uur U. Toch lijken veel mensen te denken dat je ‘op chique’ moet hemelen, omdat ze dat bij anderen hebben gezien. Niets is minder waar, zegt uitvaartondernemer Sander van der Spek van Rondom Leven en Dood in Breukelen. “Als een naturistische uitvaart bij iemands leven past, wie ben ik dan om dat tegen te houden? Het is ook nog het meest milieu-, planeet- en klimaatvriendelijk. Hoe persoonlijk een afscheidsdienst, hoe mooier. Dat geldt voor kleding zoals het voor muziek geldt.”
Het was in Nederland niet altijd gangbaar om op je mooist af te zwaaien. In vroeger tijden hadden we allemaal een katoenen doodshemd in de linnenkast liggen. In de Joodse en Islamitische begrafeniscultuur is die kledij nog steeds gebruikelijk. Wat je als laatste aantrekt, heeft toch vaak te maken met toonbaarheid voor je nabestaanden. Heb je de wens om te gaan zoals je gekomen bent, dan benadrukt Sander dat het goed is om dat in leven al eens uit te spreken. In ieder geval tegen degenen die belangrijk voor je zijn. Doe je dat niet, dan riskeer je dat je nabestaanden zelf een keuze voor jou maken.
Het onderwerp dood is – net zoals het naturisme – soms een taboe. Niet iedereen vindt het eenvoudig om erover te praten. “Je kunt je laatste wensen ook voor jezelf opschrijven, in je eentje”, oppert Franca van de Kerkhof van Coda Uitvaarten in Lieshout. “En schrijf dan vooral op wat je níet wil.” Denk bijvoorbeeld na over rouwbezoek. Of je dat überhaupt wil als je geen kleren aanhebt, en zo wel, wie daarbij aanwezig mogen zijn. “Er is heel veel mogelijk”, zegt Franca. “Je kunt zonder kleding begraven of gecremeerd worden, maar tijdens het rouwbezoek alsnog losjes toegedekt worden met een mooie doek, een kleurrijke sjaal of een wade.” Haar belangrijkste advies: laat je vooral niets aanpraten, maar neem zelf de regie over je uitvaartwensen.
Het hoofdstuk uitvaartwensen kwam bij Bram en Anneke Sijbesma al vroeg in hun relatie ter sprake. Beiden verloren hun eerste partner. Zelf zouden ze het liefst naturistisch gecremeerd willen worden. Enerzijds omdat ze sinds jaar en dag zoveel mogelijk bloot leven, anderzijds om het milieu minimaal te belasten. “De aarde is al zo vol”, zegt Anneke daarover. “Daarbij: als ik mensen van top tot teen gekleed in de kist zie liggen, dan vraag ik me af wat daar de meerwaarde van is.”
Voor Jeroen Suurd heeft het driedelig zwart ook geen meerwaarde. “Ik dacht bij uitvaarten steeds: wat ligt diegene er onnatuurlijk bij. Wanneer lig je nou zo op je rug met je handen gevouwen? Ik zou willen liggen zoals ik me het meest comfortabel voel.” Voor hem betekent dat zonder kleren en in een slaaphouding, op zijn zij. Die wens heeft hij ook al met zijn vrouw besproken. “Ik vind het geen moeilijk onderwerp”, zegt Jeroen. “Ik vind het belangrijk dat mijn vrouw die keuzes niet voor mij hoeft te maken. Ik zou niet willen dat ze zich steeds moet afvragen of ik het wel zo gewild had.”
Keuzes maak je het makkelijkst als je de opties kent. “Ik verbaas me er weleens over”, zegt Sander van der Spek. “Als we een nieuwe auto of televisie willen, dan lezen we daarover en we vergelijken opties. Van uitvaarten willen we meestal niets weten, terwijl dat het enige is waarvan je weet dat je er niet aan ontkomt.” Er vinden door het hele land regelmatig informatiebijeenkomsten plaats waar je, vrij van hevige emoties, al je vragen stellen kunt. En duik je eenmaal in de materie, dan zie je ook dat er steeds meer duurzame alternatieven in de uitvaartbranche ontstaan.
“Wil je verduurzamen, kijk dan om je heen wat er voor handen is”, zegt Franca van de Kerkhof. “In plaats van overzeese bloemen te kopen, kun je wilde bloemen uit een pluktuin in een rouwstuk verwerken.” Steeds meer rouwauto’s rijden elektrisch en met een uitvaartfiets kun je de auto zelfs helemaal achterwege laten. Dan is er de natuurbegraafplaats, kun je uit ecologische kisten en urnen kiezen of zelfs een alternatief zoals de Mutuba wade. Gemaakt van de snel herstellende bast van de Mutuba boom in Oeganda én je steunt er de stichting Kinderen van Oeganda mee. Ga je graag nog groener, dan kun je via Remember in Green zelf ook verworden tot een stukje groen. As wordt vermengd met aarde waarop een mooie boom geplant wordt.
Het is nog toekomstmuziek, maar de woorden resomeren en composteren zingen rond in uitvaartland. Resomatie, waarbij je lijf oplost in een waterbad met alkalische vloeistof, is nu toegestaan in een aantal Amerikaanse staten. Het proces laat een fijn poeder na, vergelijkbaar met de as na een crematieproces, alleen komen er minder broeikasgassen bij vrij. Het gebeurt overigens zonder kist, dus die kan hergebruikt worden. Composteren van het menselijk lichaam is nog verder van ons bed. Er is in 2019 pas een wet aangenomen in Washington die dat proces uiteindelijk mogelijk moet maken.
Het milieuaspect speelt voor Toon Eerdekens uit België een grote rol in zijn keuze om bloot begraven te worden. Behalve naturist is hij plasticactivist. “Ik wil geen onnatuurlijk materiaal in de grond brengen”, zegt hij. “Ik zou het ook hypocriet vinden om een pak aan te doen als ik altijd naturist was. Het is de laatste daad die ik bloot kan doen.”
Wat je keuze ook is: schrijf het op, leg het weg, herzie het in een aantal jaren. Wat in leven bij je past, is net zo passend voor je uitvaart. En dan is een naturistische uitvaart dus doodnormaal.
Ben je op zoek naar inspiratie voor een duurzame uitvaart? Op deze websites vind je heel veel megelijkheden waar je misschien nog niet aan gedacht hebt:
Word lid van NFN Open & Bloot of bestel een gratis proefexemplaar in onze webwinkel!
*Op een lidmaatschap van NFN Open & Bloot zijn de lidmaatschapsvoorwaarden van toepassing.
Met jouw steun kunnen wij ons werk blijven doen en help jij mee om een belangrijk doel te bereiken: dat naaktrecreatie nog meer maatschappelijk geaccepteerd wordt. Sluit je aan, we kunnen jouw support goed gebruiken!